سایت بهزاد امیرزاده قاسمی

سؤالات نهايي درس : ادبيّات فارسي(1)

رشته : عمومي

ساعت شروع : 30/8 صبح

مدّت آزمون :80 دقيقه

سال اوّل آموزش متوسّطه

تاريخ امتحان : 22/3/1391

خرداد 1391

دبيرستان نمونه‌دولتي مرحوم فيروزجاييان/ بندپي شرقي

رديف

سؤالات

بارم

1

الف) معني و مفهوم شعر و نثر (6نمره)

- معني و مفهوم عبارت‌ها و بيت‌هاي زير را به نثر روان بنويسيد.

1- تو اين جايگاه گستاخي.

2- ستاره‌مان از اوّل مطابق نيامد.

3- ... چو بيند که خاک است بالين من

4- تمام عمر در لاک خود بوده‌اند.

5- ولي چندان که برگ از شاخه مي‌ريخت/ دو چندان مي‌شکفت و برگ مي‌کرد

6- پي برديم راه دست خودش هم نيست.

7- جهان را بلندي و پستي تويي ...

8- بيستون بر سر راه است، مباد از شيرين/ خبري گفته و غمگين دل فرهاد کنيد

9- هرچه بر او تنگ گرفتند، کمربند خود را تنگ‌تر بست تا دست آخر با حقارتِ زندگي‌هامان اخت شد.

10- لفظي که از لطافت آن جان کند حضور/ از تنگ شکّرست/ صافي زچشمه جويد و شوخي ز آب

11- چون از در دررفتيم ، دلّاک و قيّم درآمدند و خدمت کردند و هر که در مَسلَخِ گرمابه بود، برپاي خاسته.

25/.

25/.

25/.

25/.

5/.

5/.

5/.

75/.

75/.

1

1

2

ب)معني لغت ( 2 نمره )

- معناي هر يک از واژه هاي مشخّص شده را بنويسيد.

1- فارَم  چو صوت بلبل و دلبر چو آبشار          

2- سر تا به قدم نازم،پا تا به سر انگيزم

3- تحصيل بايد با تأنّي انجام گيرد.               

4- ده‌بيست‌تومان به عنوان تعارف مي‌گيرند.

5- از غارِب به زير آمد؛ گُرده را برآورد.  

6- قنديل‌ها در تکميل زيبايي مسجد نقش خود را اداکردند.

7- همي‌خواست پيروزي و دستگاه                                      

8- دهمت تا ز مايه گردي پُر

2

ادامه‌ي سؤالات در صفحه‌ي دوم

رديف

سؤالات

بارم

3

پ)خودآزمايي ( 3 نمره )

1- در مصراع: «هر صبح نسيم آيد، بر قَصدِ طواف من»، گل لاله بر کدام ويژگي يا صفت خود                       تأکيد مي‌کند؟

2- آيه‌ي شريفه‌ي : « اِنَّ الّلهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّي يُغَيِّرُ مَا بِأَنْفُسِهِمْ » با کدام بيت زير، ارتباط معنايي دارد؟

الف- خدا آن ملّتي را سَروري داد/ که تقديرش به دست خويش بنوشت

ب- به آن ملّت سروکاري ندارد/ که دهقانش براي ديگران کِشت

3- با توجّه به درس «زندگي من» که سرگذشت «هلن کلر» است، چه چيزي براي او به منزله‌ي                      «بهشت» بود؟

4- در بيت: «چنين است رسم سراي دُرشت/ گهي پشت زين و گهي زين به پشت»، يک عبارت کنايه‌اي بيابيد که به معناي «شکست خوردن» باشد.

5- پسوند «باشي» در تُرکي، چه معنايي دارد؟

6- در مصراع: «گهر بي‌هنر ناپسند است و خوار»، منظور فردوسي از «گهر بي‌هنر» چيست؟

7- در بيت: «در آن سيماب‌گون امواج لرزان/ خيال تازه‌اي در خواب مي‌ديد»، شاعر به کدام ويژگي امواج رودخانه‌ي سند اشاره دارد؟

8- در سخن: «انگشتري به من داد تا چون تو را پيش وي برم، از عهده‌ي کار من بيرون آيد.» عبارت                 «انگشتري به من داد» ،بيانگر چه مفهومي است؟

9- با توجّه به درس: «رستم و سهراب (1و2)،‌‌‌‌ »سهراب»، يکي از کساني است که در مرگ خود                 مقصّر است؛ چرا؟

10- بيت: «چنين است رسم سراي درشت/ گهي پشت بر زين، گهي زين به پشت » با محتواي کدام درس سازگار است؟

1- در امواج سند          2- سفر به بصره          3- خير  و شر          4- ليلي و مجنون

11- منظور سيمين دانشور از عبارت: «هنرمندانِ بسياري خود را به قطار رساندند.» چيست؟

25/.

25/.

25/.

25/.

25/.

5/.

25/.

25/.

25/.

25/.

25/.

4

 ت)درک مطلب (4 نمره)

1- متن زير را به دقّت بخوانيد و به پرسش‌ها پاسخ دهيد.

«هر سال تابستان به يوش مي‌رفتند.از قند و چاي گرفته تا تَره‌بار و بُنشن و دوا و درمان، همه را فراهم             مي‌کردند و راه مي‌افتادند؛ درست همچون سفري به قندهار. مدّتي بود که پيرمرد افتاده بود. براي اوّل‌بار در عمرش- جز در عالم شاعري – يک کار غيرعادي کرد؛ يعني زمستان به يوش رفت وهمين يکي کارش را ساخت.»

الف- مفهوم کنايي کدام عبارت، به معني «سفر دور و دراز» است؟

ب- به نظر نويسنده‌ي متن، کدام کار «نيما يوشيج» غيرعادي بود؟

پ- نويسنده‌ي متن بالا کيست؟

ت- متن بالا مي‌گويد که نيما در عالم شاعري، کار غيرعادي انجام مي داد.

الف- درست                           ب- نادرست

5/.

25/.

25/.

25/.

ادامه‌ي سؤالات در صفحه ي سوم

رديف

سؤالات

بارم

2- متن زير را بخوانيد و به سؤالات پاسخ دهيد.

«آن ديگري . . . . . . . . . است، پسر برادر. از کربلا آمده‌بود و هيچ‌گاه بعد از آن واقعه در زير سقف نياسود و تقديرش چنين شد که اينک نيز، آفتاب سنگ مزارش باشد. من مي‌خواهم بحر را در کوزه‌اي بريزم!                     مگر مي‌شود؟»

الف- در جاي خالي متن بالا، نام کدام يک از ائمّه قرارمي‌گيرد؟

ب- منظور نويسنده از عبارت: «و تقدير چنين شد که اينک نيز آفتاب، سنگ مزارش باشد.» چيست؟

پ- جمله‌ي: «مي‌خواهم بحر را در کوزه‌اي بريزم » يعني چه ؟ اين جمله يادآور کدام بيت مولوي است؟(بيت را بنويسيد)

3-در بيت: «گر شد از جور شما خانه‌ي موري ويران/ خانه‌ي خويش محال است که آباد کنيد»، واژه‌ي           «مور» نماد چه کساني است؟

4- در متن: « گفتم: « بابا واللّه من مرده شما زنده، شما از وکيل خير نخواهيدديد؛ مگر همان مشروطه‌ي خالي چطور است؟ گفتند: برو پي کارت؛ سواد نداري حرف نزن. مشروطه هم بي‌وکيل مي‌شه؟»                     مفهوم کنايي کدام عبارت، به معني «در آينده» است؟

5- با توجّه به ابيات زير، به پرسش‌هاي طرح‌شده پاسخ دهيد.

«کار پاکان را قياس از خود مگير/ گرچه ماند در نبشتن شير و شير

   جمله عالم زين سبب گمراه شد/ کم کسي ز ابدالِ حق آگاه شد

   صدهزاران اين چنين اشباه بين/ فرقشان هفتاد ساله راه بين

   چون بسي ابليس آدم‌روي هست/ پس به هر دستي نشايد داد دست»

الف- از نظر مولانا، علّت اصلي انحراف و گمراهي مردم چيست؟

ب- منظور از  مصراع: « فرقشان هفتادساله راه بين » چيست؟

ب- مولانا در بيت پاياني، چه هشداري مي‌دهد؟

ت- در ابيات بالا، منظور از «ابدال»، چه کساني است؟

25/.

25/.

75/.

25/.

25/.

25/.

25/.

25/.

25/.

5

ث)دانش‌هاي ادبي (3نمره)

1- موضوع منظومه‌ي «گلشن راز» شيخ‌محمود شبستري چيست؟

2- مناسب‌ترين قالب شعري براي سرودن داستان‌ها و مطالب طولاني کدام است؟

3- توضيح زير، معرّف کدام يک از شخصيّت‌هاي ادبي و سياسي ايران است؟

«به سال 1258 ه.ش در تهران متولّد شد و پس از آموختن علوم ادبي و ديني، در مدرسه‌ي علوم سياسي به تحصيل ادامه‌داد. در انقلاب مشروطه به جمع آزادي‌خواهان پيوست و در انتشار روزنامه‌ي «صور اسرافيل» به ياري دوستش «ميرزاجهانگيرخان» (مدير صور اسرافيل) برخاست.»

4- نويسندگان آثار زير چه کساني هستند؟

الف- از صبا تا نيما                                   ب- از چيزهاي ديگر

5- چه عاملي سبب قطع ارتباط زبان فارسي شبه قارّه‌ي هند با زبان فارسي ايران گرديد؟

6- مولانا براي بيان مطالب اخلاقي و عرفاني خود از . . . . . . بسيار بهره گرفته‌است.

7- در عبارت: «کم‌کم شهري سفيدپوش به استقبالمان مي‌آيد » کدام نوع استعاره به کار رفته‌است؟

25/.

25/.

5/.

5/.

25/.

25/.

25/.

ادامه ي سؤالات در صفحه ي چهارم

رديف

سؤالات

بارم

8- در مصراع: «اي برادر، قصّه چون پيمانه است»، کدام رکن تشبيه حذف شده‌است؟

9- يکي از طنزپردازان ايران را در ادبيّات گذشته و يکي را در دوره‌ي مشروطه نام ببريد.

25/.

5/.

6

ج) حفظ شعر ( 2 نمره )

- جاي خالي اشعار زير را با واژه‌هاي مناسب پُر کنيد.

1- تو را من چشم در راهم . . . . . . . . . . /  که مي‌گيرند در شاخ « تلاجن »  . . . . . . . . . .  رنگ سياهي /

در آن دم که بر جا درّه‌ها چون . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2- هر آدمي‌اي که مُهر مِهرت  /  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3- ما را . . . . . .  باغ و بوستان نيست  /  هر جا که تويي . . . . . . آن جاست

1

5/.

5/.

                                                                    پيروز و سرافراز باشيد.                                           جمع  :

20